Νυμφαίο(Nimfaio)-Tο αλπικό στολίδι της Φλώρινας

Το αρχοντικό βλαχοχώρι που αναπτύσσεται στις πλαγιές του όρους Βιτσίου, αναγεννήθηκε μετά από πολλά χρόνια εγκατάλειψης και σήμερα προσφέρει στους επισκέπτες του μοναδικές συγκινήσεις.
 

Γενικές Πληροφορίες 

Το Νυμφαίο είναι ορεινός οικισμός (υψόμ. 1350) που έχει χαρακτηρισθεί «διατηρητέος παραδοσιακός οικισμός».

Υπάγεται στο Δήμο Αμυνταίου του Νομού Φλώρινας και βρίσκεται στο νότιο άκρο του νομού, στις ανατολικές κλιτείς του όρους Βέρνου σε απόσταση 57 χλμ από την πόλη της Φλώρινας μέσω του οδικού άξονα Ξινού Νερού.

Οι ταξιδιωτικοί οδηγοί το παρουσιάζουν ως ένα από τα δέκα ομορφότερα χωριά της Ευρώπης

Ονομασία

Η παλιότερη ονομασία που είχαν δώσει οι πρώτοι κάτοικοι του χωριού ήταν Νιβεάστα, όνομα βλάχικης προέλευσης, με τρεις ερμηνείες: «Νύφη» λόγω της ομορφιάς του χωριού και της τοποθεσίας, «αθέατη» (ni vista) πιθανώς διότι βρισκόταν σε σημείο όπου δεν γινόταν εύκολα ορατό και «χιονάτη» ή «όπου μένει το χιόνι» (nives sta). Όταν τα τέλη του 18ου αιώνα οι Νιβεστιάνοι (Νυμφαιώτες) απώθησαν τους Γκέγκηδες επιδρομείς το όνομα σταδιακά παρεφθάρη σε Νέβεσκα, το οποίο στα αρβανίτικα σημαίνει «σαν εμάς δεν έχει» (σι νέβε σκα), αναπαράγοντας την ιαχή των υπερασπιστών, αλλά και «δεν υπάρχει νύφη» (νέβε σκα). Μετονομάσθηκε σε Νυμφαίο το 1928

Ιστορικά

Το Νυμφαίο οικίστηκε περί το 1385 από Βλάχους Οδίτες, δηλαδή λατινοφωνήσαντες αυτόχθονες Μακεδόνες, που επί 1.400 χρόνια φύλαγαν τη γειτονική Εγνατία Οδό και οι οποίοι κατέφυγαν τότε στα απρόσιτα βουνά ύστερα από σκληρές μάχες με τους Οθωμανούς. Αυτοί οι πολεμιστές οικιστές του Νυμφαίου συνθηκολόγησαν αργότερα υπό όρους. Έτσι παρέμειναν ένοπλοι και αυτοδιοικούμενοι.Μέχρι τις αρχές του 17ου αιώνα ζούσαν κυρίως με ληστρικές επιδρομές στα τσιφλίκια του κάμπου. Περί το 1630 άρχισαν να επιδίδονται στην ασημουργία και ανέδειξαν το χωριό τους σε περιώνυμο κέντρο αργυροχρυσοχοΐας όλης της Μακεδονίας για τους υπόλοιπους τρεις αιώνες.

Αξιοθέατα

Το Μουσείο

Στεγάζεται σε ένα τριώροφο πέτρινο κτίριο και εγκαινιάστηκε τον Σεπτέμβριο του 2000 από τον πρόεδρο της Δημοκρατίας. Το μουσείο είναι γνωστό και ως Σπίτι Χρυσικών Νέβεσκας, από την παλαιά ονομασία του χωριού, ενώ αποτελεί πιστό αντίγραφο παλαιού αρχοντικού, στο οποίο έχουν ενσωματωθεί παλαιές τοιχογραφίες, περίτεχνα ξύλινα μακεδονικά ταβάνια και αυθεντικά σπάνια έπιπλα. Επίσης έχει μεταφερθεί σ΄αυτό ο πλήρης οικιακός εξοπλισμός ενός σπιτιού των τελών του 19ου αι. Στις καλαίσθητες προθήκες του εκτίθενται ολόκληρες συλλογές εργαλείων χειροτεχνικής χρυσοχοΐας, ανδρικά και γυναικεία κοσμήματα, αργυρά, εκκλησιαστικά σκεύη, γαμήλια στέμματα, οικιακά σκεύη καθώς και μήτρες και μετάλλια γνωστών Ελλήνων χαρακτών. Στο μουσείο φιλοξενείται, επίσης, σπάνιο αρχειακό υλικό από τον Μακεδονικό Αγώνα, όπως επιστολές του Παύλου Μελά, του Γερμανού Καραβαγγέλη και του στρατηγού Παπούλια και, ακόμη έγγραφα του Μακεδονικού Κομιτάτου Αθηνών και του Εθνικού Κέντρου Μοναστηρίου. Σε ειδικά διαμορφωμένους χώρους του κτιρίου εκτίθεται αρχειακό υλικό, αντικείμενα και φωτογραφίες 42 προσωπικοτήτων που σφράγισαν τη σύγχρονη ιστορία της Ελλάδας: επιφανείς Βλάχοι που υπήρξαν ευεργέτες, αγωνιστές του 1821, διδάσκαλοι του Γένους, ποιητές, πρωθυπουργοί, τραπεζίτες του εξωτερικού και κοσμηματοπώλες. Στην κατοχή του μουσείου βρίσκονται και πολλές παραδοσιακές ενδυμασίες από τις οποίες παρουσιάζεται ένας πολύ μικρός αριθμός.

Εκκλησίες

Ο Ναός του Αγίου Νικολάου αποτελεί ένα σημαντικό μεταβυζαντινό μνημείο εξαιρετικής τέχνης. Ο Ναός ανεγέρθη στη θέση παλιότερου κατεστραμμένου Ναού το 1867, με δαπάνες του Κυρ Μίχα εφένδη Τσίρλη. Πυρπολήθηκε και καταστράφηκε το 1947.

Στη θέση του ανεγέρθηκε τρίτος Ναός το 1951, με δαπάνες της Ένωσης Συντακτών Ημερήσιων Εφημερίδων, διατηρώντας το διασωζόμενο μέρος των λιθαναγλύφων εξωτερικών τοίχων του. Το 2000 ο Ναός αναστηλώθηκε εκ βάθρων με δαπάνες του Νικολάου Ι. Σωσσίδη.

Νίκειος Σχολή

Ένα από τα σημαντικότερα κτίρια είναι η Νίκειος Σχολή, η οποία κτίστηκε το 1927. Η Σχολή λειτούργησε ως πρότυπο σχολείο μέχρι τα τέλη της δεκαετίας του 1970, ενώ σήμερα λειτουργεί ως συνεδριακό κέντρο του Πανεπιστημίου της Δυτικής Μακεδονίας και της Κοινότητας.

Στο κτίριο στεγάζεται και η σπουδαία βιβλιοθήκη «Κώστας Δούδος», με σπάνια βιβλία και μόνιμες εκθέσεις φωτογραφιών, ενώ λειτουργούν οι μόνιμες εκθέσεις φωτογραφίας «Ενθύμια Νυμφαίου» και «Η εν Μοναστηρίω κοιμωμένη Ελληνοσύνη».

Το συνεδριακό κέντρο παραχωρείται για συνέδρια καθ’ όλη τη διάρκεια του χρόνου.

Δραστηριότητες

Πάρκο Αγριας Φύσης

Ο πρόσφατα κατασκευασμένος λιθόστρωτος δρόμος οδηγεί στο Πάρκο Άγριας Φύσης και Υπαίθριας Αναψυχής, το οποίο αναπτύσσεται σε έκταση 1.800 στρεμμάτων δάσους με ελάφια και σπάνια είδη πανίδας και χλωρίδας.

Ιππασία

Η ευρύτερη περιοχή του Νυμφαίου με τα καταπράσινα λιβάδια και τα δάση οξιάς προσφέρεται για ιππασία.

Στο Νυμφαίον λειτουργεί σύγχρονος κοινοτικός στάβλος, με καθαρόαιμα αλπικά άλογα ιππασίας και έμπειρο συνοδό ιππασίας.

Κέντρο Προστασίας Λύκου

Από το 1998, λειτουργεί στο γειτονικό χωριό Αγραπιδιά, το «Κέντρο Προστασίας του Λύκου», σε ένα περιφραγμένο χώρο 70 στρεμμάτων. Στο Κέντρο φιλοξενούνται λύκοι, που ζούσαν σε μικρή ηλικία αιχμάλωτοι για την παραγωγή λυκόσκυλων.

Κέντρο Προστασίας της Αρκούδας

Ευρωπαϊκό Κέντρο Προστασίας της Αρκούδας.

Σε ελεγχόμενη περιοχή 50 στρεμμάτων δάσους οξιάς, σε μικρή απόσταση από το Νυμφαίον, βρίσκεται το «Κέντρο Προστασίας της Αρκούδας», το οποίο ιδρύθηκε το 1993.  Το Κέντρο φιλοξενεί αρκούδες, που προέρχονται από τσίρκα ή ήταν κάποτε αρκούδες χορεύτριες, οι οποίες αδυνατούν πλέον να ενταχθούν στο φυσικό τους περιβάλλον.

Τις εγκαταστάσεις του «Αρκτούρου» επισκέπτονται κάθε χρόνο περισσότερα από 30.000 άτομα, από τα οποία τουλάχιστον 8.000 είναι μαθητές σχολείων.

Φύση

Φυσικό Περιβάλλον

Το Νυμφαίον βρίσκεται στις ανατολικές κλιτύες του όρους Βέρνου (Βίτσι), στο νότιο άκρο του νομού Φλώρινας, από την οποία απέχει 50 χλμ.. Καταλαμβάνει έκταση 28.000 στρεμμάτων που αποτελείται από δάση και αλπικούς λειμώνες.

Η Κοινότητα του Νυμφαίου στην τελευταία απογραφή απαριθμούσε 415 κατοίκους, ενώ κάθε χρόνο δέχεται πάνω από 60.000 επισκέπτες και δεκάδες σχολεία.

Το Νυμφαίον είναι κτισμένο σε υψόμετρο 1.346 μ., ενώ στα νότιά του απλώνεται το ενεργειακό πεδίο Πτολεμαΐδας – Αμυνταίου και τέσσερις λίμνες: η Ζάζαρη, η Χειμαδίτιδα, η Πετρών και η Βεγορίτιδα.

Βόρεια του Νυμφαίου απλώνεται η Λυγκήστιδα (υψίπεδο της Φλώρινας) και τα Πελαγονία (υψίπεδο του Μοναστηρίου).

Ανατολικά του ορθώνεται το όρος Καϊμακτσαλάν και δυτικά του το όρος Βαρνούντας.

Υποδομές

Το Νυμφαίον έχει χαρακτηριστεί διατηρητέος παραδοσιακός οικισμός με πλούσια ιστορία, ενώ ανήκει στο Εθνικό Δίκτυο Παράδοσης, Πολιτισμού και Κοινοτικού Βίου με την επωνυμία «των Ελλήνων οι Κοινότητες».

Μετά την αστικοποίηση της δεκαετίας του 1950, το Νυμφαίον έπεσε σε παρακμή και ερήμωση, με αποτέλεσμα σχεδόν τα μισά σπίτια του να μεταβληθούν σε ερείπια έως τα μέσα του 1980, οπότε και άρχισε η μεταστροφή του κλίματος από πολλούς Νιβεστιανούς, που επέστρεψαν στην πατρίδα τους, και η σταδιακή ανάδειξη του οικισμού.

Τα τελευταία δεκαπέντε χρόνια με τη βοήθεια Ευρωπαϊκών και εθνικών πόρων, το Νυμφαίο ανακαινίστηκε πλήρως και αποτελεί πλέον έναν από τους σημαντικότερους ορεινούς προορισμούς της πατρίδας μας.

Στο Νυμφαίον σήμερα λειτουργούν:

• η Κοινοτική Κεντρική Αγορά με τέσσερα καταστήματα εμπορικής δραστηριότητας,

• δύο καταστήματα πώλησης παραδοσιακών ειδών,

• πέντε παραδοσιακές ταβέρνες, τρία παραδοσιακά καφενεία, τρία πρότυπα καφέ – μπαρ, δεκατέσσερις παραδοσιακοί ξενώνες και ένα καφέ – σνακ – μπαρ,

• κοινοτικός ξενώνας κοινωνικών λειτουργών, δωρεά της οικογένειας Φανούλας Μπουτάρη, όπου κατοικούν χωριστά, μόνιμος γιατρός και υπάλληλοι της Κοινότητας, ενώ λειτουργεί και το Κοινοτικό ιατρείο,

• συνεδριακό κέντρο στη Νίκειο Σχολή, το οποίο παραχωρείται για επιστημονικά και επιχειρηματικά συνέδρια και άλλες εκδηλώσεις,

• ξύλινο περίπτερο στην είσοδο του οικισμού, το οποίο λειτουργεί και ως Γραφείο Ενημέρωσης Επισκεπτών οργανώνοντας ξεναγήσεις και περιπάτους.

Ευρύτερη Περιοχή

Στη διαδρομή από την Καστοριά για το Αμύνταιο, βρίσκονται τα βλαχοχώρια Κλεισούρα, Λέχοβο και Αετό.

 
Η Κλεισούρα είναι κτισμένη σε υψόμετρο 1.183 μέτρων και υπήρξε από τα σπουδαιότερα κέντρα στη διάρκεια της Τουρκοκρατίας, αριθμώντας έως και 5.000 κατοίκους.

Ξεχωρίζουν τα μεγάλα διώροφα σπίτια και οι λαμπρές εκκλησίες, δείγμα της μεγάλης οικονομικής και κοινωνικής ακμής του χωριού, πριν από τις καταστροφές του 1912 και του 1944. Αξιόλογη είναι και η Μονή Παναγιάς, που βρίσκεται 2 χλμ. έξω το χωριό.

Το Λέχοβο είναι το επόμενο χωριό που συναντάται στη διαδρομή. Βρίσκεται σε υψόμετρο 900 μ. στις ανατολικές κλιτύες του όρους Βέρνου. Ιδρύθηκε από κατατρεγμένους επαναστάτες μετά την αποτυχημένη εξέγερση του Διονυσίου του Σκυλοσόφου. 

Στα χρόνια του Αλή Πασά κατέφυγαν στο χωριό κατατρεγμένοι Ηπειρώτες από τα Λέλοβα της Λάκκας Σουλίου και την Κορυτσά. Εντυπωσιακό είναι το Λαογραφικό Μουσείο με τα εκκλησιαστικά εκθέματα, τις παραδοσιακές φορεσιές και τα εργαλεία κατεργασίας υποδηματοποιίας, ραπτικής, πεταλωτικής και κατεργασίας πέτρας.

Ο Αετός βρίσκεται στους πρόποδες του όρους Βέρνου (Βιτσίου) σε υψόμετρο 640 μ. και αποτελεί ξεχωριστό οικισμό και έδρα του Δήμου Αετού. Στη θέση Μπάνια λειτουργούν από τη Δημοτική Επιχείρηση Αετού τα Ιαματικά Λουτρά.

Αξιόλογα είναι τα μοναστήρια και οι εκκλησίες της ευρύτερης περιοχής, καθώς και τα ξεχωριστά μακεδονίτικα σπίτια με τις τοιχογραφίες και τα σχολικά κτίρια του 18ου και του 19ου αιώνα.

Οι αρχαιολογικοί χώροι της Κοινότητας Πετρών και του Αγίου Παντελεήμονα, συμπληρώνουν την ιδιαιτερότητα και την πολυμορφία του τοπίου.

Στην ευρύτερη περιοχή του Αμυνταίου υπάρχουν τέσσερα οινοποιεία, τα οποία παράγουν τα φημισμένα κρασιά της περιοχής, ενώ λειτουργούν και ως επισκέψιμοι χώροι. 

Πρόσβαση

Το Νυμφαίο απέχει 65 χλμ. από την Κοζάνη, 65 χλμ. από την Καστοριά, 50 χλμ. από τη Φλώρινα, 45 χλμ. από την Πτολεμαΐδα, 20 χλμ. από το Αμύνταιο και 72 χλμ. από το χιονοδρομικό κέντρο της Βίγλας.

Η διαδρομή από τη Θεσσαλονίκη περιλαμβάνει:

Την οδό ταχείας κυκλοφορίας μέχρι τη διασταύρωση Φλώρινας – Κοζάνης και από ’κει τη διαδρομή της Καστοριάς μέχρι τον Αετό και το Νυμφαίο (160 χλμ.). Εναλλακτικά, από την Έδεσσα μπορεί να ακολουθηθεί η εξής διαδρομή: Λίμνη ΄Αγρα, Λίμνη Βεγορίτιδα, Άγιος Παντελεήμονας, Αμύνταιο, Αετός και τέλος το Νυμφαίο.

Η διαδρομή από Αθήνα περιλαμβάνει:

Οδικώς, μέσω της Εθνικής Οδού μέχρι τη Λάρισα και μετά μέσω Τιρνάβου – Ελασσόνας – Πτολεμαΐδας – Αμυνταίου – Αετού ( 540 χλμ.).

Σιδηροδρομικώς, από το Πλατύ μέσω Αμυνταίου.

Αεροπορικώς, μέσω Κοζάνης ή Καστοριάς.

Χρήσιμα Τηλέφωνα

ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ ΥΓΕΙΑΣ
ΝΟΜΑΡΧΙΑΚΟ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ ΦΛΩΡΙΝΑΣ	23850 22555 - 22166
ΚΕΝΤΡΟ ΥΓΕΙΑΣ ΑΜΥΝΤΑΙΟΥ	23860 23783 - 6
ΠΟΛΥΪΑΤΡΕΙΟ ΠΡΕΣΠΩΝ	23850 51230

 

ΣΥΓΚΟΙΝΩΝΙΕΣ
ΚΤΕΛ ΦΛΩΡΙΝΑΣ	23850 22430
ΚΤΕΛ ΑΜΥΝΤΑΙΟΥ	23860 22219
ΑΣΤΙΚΕΣ ΣΥΓΚΟΙΝΩΝΙΕΣ ΦΛΩΡΙΝΑΣ	23850 29547
ΟΣΕ ΦΛΩΡΙΝΑΣ	23850 22404
ΟΣΕ ΑΜΥΝΤΑΙΟΥ	23860 22226
ΤΑΞΙ ΦΛΩΡΙΝΑΣ	23850 23100 23850 22700 23850 22800
ΤΑΞΙ ΑΜΥΝΤΑΙΟΥ	23860 22988

 

ΟΔΙΚΗ ΒΟΗΘΕΙΑ
ΕΛΠΑ	23850 28638
EXPRESS SERVICE	23850 46425
HELLAS SERVICE	23850 28988

 

ΜΟΥΣΕΙΑ
ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ	23850 28206
ΜΟΥΣΕΙΟ ΣΥΓΧΡΟΝΗΣ ΤΕΧΝΗΣ	23850 29444
ΠΙΝΑΚΟΘΗΚΗ ΦΛΩΡΙΝΙΩΤΩΝ ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΩΝ	23850 45205 – 29444
ΔΙΚΤΥΟ ΛΑΟΓΡΑΦΙΑΣ ΚΑΙ ΠΑΡΑΔΟΣΗΣ	23850 36818 – 36548
Φ.Σ.Φ. «Ο ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ»	23850 22754
ΛΕΣΧΗ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΦΛΩΡΙΝΑΣ	23850 22277

 

ΔΙΑΦΟΡΑ
ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΠΡΕΣΠΩΝ	23850 51452
ΧΙΟΝΟΔΡΟΜΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΒΙΓΛΑΣ	23850 45800-1
ΑΡΚΤΟΥΡΟΣ	23860 41500
ΑΡΤΕΜΙΣ – ΚΕΝΤΡΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΩΝ ΠΕΡΙΗΓΗΣΕΩΝ ΚΑΙ ΥΠΑΙΘΡΙΩΝ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΩΝ	23860 41200 – 31028
ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΟΙΚΟΤΟΥΡΙΣΜΟΥ ΒΙΤΣΙΟΥ	23860 41500 – 41200
ΣΥΝΟΔΟΙ ΒΟΥΝΟΥ	23850 25616 – 6936896973
ΕΝΩΣΗ ΟΙΝΟΠΑΡΑΓΩΓΩΝ ΤΟΥ ΑΜΠΕΛΩΝΑ ΤΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ – ΟΙ ΔΡΟΜΟΙ ΤΟΥ ΚΡΑΣΙΟΥ	23860 23813 – 22258
ΟΙΝΟΠΟΙΕΙΟ ΕΝΩΣΗΣ ΑΓΡΟΤΙΚΩΝ ΣΥΝΕΤΑΙΡΙΣΜΩΝ ΑΜΥΝΤΑΙΟΥ	23860 23813 – 22258